Lào Cai, một tỉnh miền núi phía Bắc, sở hữu nhiều tiềm năng phát triển nhờ vị trí địa lý thuận lợi giáp Trung Quốc, tài nguyên phong phú và thế mạnh về du lịch. Tuy nhiên, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST) và khởi nghiệp sáng tạo tại đây vẫn còn non trẻ, chưa thực sự phát huy hết tiềm năng vốn có. Để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, cần có những giải pháp chiến lược nhằm tạo dựng một hệ sinh thái vững chắc, khuyến khích tinh thần đổi mới và thu hút nguồn lực đầu tư.

Hiện nay, Lào Cai đang sở hữu nhiều lợi thế để phát triển hệ sinh thái ĐMST. Với cửa khẩu quốc tế, tỉnh đóng vai trò là trung tâm giao thương giữa Việt Nam và Trung Quốc, thuận lợi cho việc thu hút đầu tư vào hạ tầng logistics và công nghệ. Du lịch Sa Pa, với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và bản sắc văn hóa dân tộc đặc sắc, có thể kết hợp với công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) hay Internet vạn vật (IoT) để xây dựng mô hình du lịch thông minh, mang lại trải nghiệm độc đáo cho du khách. Bên cạnh đó, Lào Cai có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đặc biệt là apatit, đồng, sắt và đất hiếm, tạo nền tảng cho công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản. Chính quyền địa phương cũng đã có những chính sách hỗ trợ khởi nghiệp như Đề án hỗ trợ khởi nghiệp đến năm 2025, tập trung vào hai lĩnh vực trọng điểm là nông nghiệp và du lịch.

Dù vậy, hệ sinh thái khởi nghiệp tại Lào Cai vẫn còn gặp nhiều thách thức. Việc kết nối giữa doanh nghiệp, trường đại học và viện nghiên cứu chưa chặt chẽ do thiếu các cơ sở đào tạo công nghệ lớn tại địa phương. Hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, mạng internet tốc độ cao chưa phủ sóng rộng rãi, và thiếu các không gian làm việc chung cho cộng đồng khởi nghiệp. Các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, trong khi nhân lực chất lượng cao chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Ngoài ra, các thủ tục pháp lý còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc đăng ký kinh doanh và thử nghiệm mô hình kinh doanh mới.

Bối cảnh hội nhập kinh tế mở ra nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho Lào Cai. Với vị trí cửa ngõ biên giới, tỉnh có thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng khu vực và tận dụng lợi thế từ sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc. Ngành du lịch đang phát triển mạnh mẽ nhờ cơ sở hạ tầng giao thông được cải thiện, đặc biệt là tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai. Nông nghiệp cũng có tiềm năng lớn nhờ khí hậu ôn đới thuận lợi cho các sản phẩm đặc thù như chè Shan tuyết, dược liệu và hoa. Không chỉ vậy, tỉnh còn có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo như thủy điện và điện mặt trời. Tuy nhiên, địa hình núi cao chia cắt gây khó khăn cho giao thông, trong khi môi trường đang chịu áp lực từ khai thác khoáng sản và du lịch ồ ạt. Lào Cai cũng chịu ảnh hưởng mạnh từ chính sách thương mại của Trung Quốc, đồng thời phải đối mặt với các vấn đề xã hội như chênh lệch giàu nghèo giữa các nhóm dân tộc thiểu số.

Để thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST và khởi nghiệp công nghệ, tỉnh Lào Cai cần có chiến lược toàn diện. Trước hết, việc thành lập Trung tâm Ươm tạo và Hỗ trợ Khởi nghiệp KHCN là điều cấp thiết. Trung tâm này sẽ cung cấp không gian làm việc chung, phòng lab mở với trang thiết bị công nghệ cao, đồng thời kết nối với các trung tâm khởi nghiệp lớn trên cả nước. Những lĩnh vực có tiềm năng như nông nghiệp công nghệ cao, du lịch thông minh, chế biến khoáng sản và năng lượng tái tạo cần được ưu tiên hỗ trợ.

Bên cạnh đó, việc thành lập Quỹ Khởi nghiệp KHCN Lào Cai sẽ giúp giải quyết bài toán tài chính cho startup. Quỹ này có thể huy động từ ngân sách tỉnh, doanh nghiệp địa phương và các quỹ quốc gia, cung cấp vốn mồi cho các dự án tiềm năng. Chính quyền cũng có thể áp dụng chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ chi phí thuê mặt bằng và triển khai cơ chế "Sandbox" để thử nghiệm mô hình kinh doanh mới.

Một yếu tố quan trọng khác là đào tạo nguồn nhân lực. Lào Cai có thể hợp tác với các trường đại học lớn để tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng số, quản trị công nghệ và thương mại hóa sản phẩm. Các sự kiện như hackathon, workshop về AI, IoT, blockchain sẽ giúp giới trẻ tiếp cận với công nghệ mới. Đồng thời, tỉnh cần có chính sách thu hút chuyên gia công nghệ cao đến làm việc, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Việc ứng dụng KHCN vào các ngành mũi nhọn cũng cần được đẩy mạnh. Trong nông nghiệp, các giải pháp IoT giúp giám sát độ ẩm, tự động hóa tưới tiêu hay blockchain truy xuất nguồn gốc nông sản sẽ nâng cao giá trị sản phẩm. Du lịch thông minh có thể phát triển qua các ứng dụng tích hợp AI, bảo tàng ảo hay công nghệ VR để nâng cao trải nghiệm du khách.

Ngoài ra, sự hợp tác giữa chính quyền, doanh nghiệp, trường đại học và cộng đồng là yếu tố then chốt để phát triển hệ sinh thái ĐMST. Mô hình "tứ giác" này sẽ giúp kết nối các nguồn lực, tạo điều kiện cho doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận công nghệ và thị trường.

Cuối cùng, để nâng cao nhận thức và khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, tỉnh Lào Cai cần tổ chức các cuộc thi khởi nghiệp, ngày hội khởi nghiệp sáng tạo và xây dựng thương hiệu "Lào Cai – Điểm đến khởi nghiệp xanh", nền tảng số "Startup Lào Cai" trên các kênh truyền thông và mạng xã hội. Đồng thời, triển khai chính quyền số, đẩy mạnh việc đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép qua cổng dịch vụ công trực tuyến cả về thời gian và thành phần hồ sơ.

Như vậy, để thúc đẩy khởi nghiệp ĐMST tại Lào Cai, cần kết hợp đòn bẩy công nghệ, chính sách linh hoạt và khai thác tối đa tiềm năng địa phương. Trọng tâm là

tiếp tục triển khai Đề án hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh, xây dựng Trung tâm ĐMST tại trung tâm hành chính của tỉnh; xây dựng hệ sinh thái khép kín từ đào tạo, tài chính đến thị trường, đồng thời tận dụng lợi thế về nông nghiệp, du lịch và văn hóa để tạo sự khác biệt. Với quyết tâm chính trị và sự chung tay của cộng đồng, Lào Cai hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng về khởi nghiệp ĐMST tại khu vực Tây Bắc.

Võ Việt Bắc